آب مرواريـد از نظـر علمـي يعنـي هـر نـوع كدورت در عدسـي چشـم . عدسـي چشـم داراي سـاختار شـفاف و بـدون رگ بـه قطر حـدود 9ميليمتـر و ضخامت 4ميليمتـر مـي باشـد كـه در قسـمت ميانـي كـره چشـم قـرار گرفتـه و يكـي از محيطهـاي انكسـاري اصلـي چشـم محسـوب مـي شـود . قـدرت انكسـاري عدسـي چشـم در حـدود 15-20ديوپتـر مـي باشـد . در يـك چشـم طبيعي نور از عدسـي عبـور كـرده و روي شـبكيه متمركـز مـي شـود . بـراي ايجـاد يـك تصويـر دقيـق ، عدسـی بايد شـفاف باشـد
علل ایجاد آب مروارید :
شــايع تريــن علــت بــروز آن تغييــرات ســني اســت ولــي مــي توانــد بــه صــورت مـادرزادي ، بـه دنبـال ضربـه ، مصـرف بعضـي داروهـا و سـموم ، در معرض تشعشـعات قـرار گرفتـن و ابتـا بـه بيمـاري قند بـروز نمايـد . مطالـب زيـادي در مـورد آب مرواريد ناشـي از سـن روشـن شـده امـا هنـوز هيـچ علـت قطعـي بـراي آن مشـخص نگرديده اسـت . سـيگار كشـيدن ، سـوء تغذيـه و تمـاس زيـاد با نـور خورشـيد از عوامل تسـهيل كننـده محسـوب مـي گـردد .
آب مرواريـد سـني مـي توانـد از سـن 35سـالگي بـه بعد شـروع و بيـن سـنين 65تا74 سـالگي پنجـاه درصـد افراد و بالاي سـن 70سـالگي هفتـاد درصد افراد مبتا ميشـوند . بـه هنـگام ايجـاد كـدورت در عدسـي ، بـه علـت ايجـاد مانـع بـر سـر راه عبـور نـور بـه داخـل چشـم ، بينايـي مختـل مـي گـردد كـه بـا يـك يـا چنـد عائـم زير خـود را نشـان خواهـد دهـد
- تاري آرام و تدريجي ديد در طي مدت چند ماه و يا سال در يك يا هر دو چشم
- تاري ديد در شرايط نوري كم مخصوصا در غروب
- پخش نور بخصوص در هنگام رانندگي در شب
- تغيير در ديد رنگ بخصوص در رنگ آبي
- دوربيني در يك چشم و يا سايه دار ديدن
- تغييرات مكرر نمره عينك
در اكثـر ايـن مـوارد درمـان جراحـي اسـت كـه عدسـي كـدر شـده خـارج و بـا يـك لنـز مصنوعـي جايگزيـن ميگـردد. روشـهاي غير جراحـي ماننـد عينك و دارو در درمـان آب مرواريـد تقريبـا جايگاهـي نـدارد و فقـط ممكـن اسـت بـراي مـدت كوتاهـي جهـت بهبـود نسـبي ديـد اسـتفاده گردنـد تـا بيمـار آمادگـي عمـل را پيـدا نمايـد . آب مرواريـد شـايعترين بيمـاري چشـم اسـت كـه نيـاز بـه عمـل جراحـي دارد و شـايد بتـوان گفـت شـايع تريـن عمـل جراحي اسـت كـه در بـدن انجـام ميگيـرد . از طرفـي جراحـي آب مرواريـد و جايگزينـي آن بـا عدسـي مصنوعـي شـايد موفـق تريـن روش درمانـي در تمـام طـب باشـد
آیا راهی برای پیشگیری از آب مروارید وجود دارد؟
همانطـور كـه قبـا گفتـه شـد شـايعترين نـوع آب مرواريـد نوع سـنی ميباشـد (بيـش از %70مـوارد.) در واقـع آب مرواريـد يـك پروسـه طبيعـی پيـری اسـت كـه از عوامـل ديگـر ماننـد نـژاد، جنسـيت، تغذيـه، آب وهـوا وغيـره نيـز تاثيـر مـی پذيـرد. تاكنـون روش موثری برای پيشـگيری از آب مرواريد سـنی شـناخته نشـده اسـت. امـا نمـی تـوان نقـش بعضـی از عوامـل را منتفـی دانسـت. از اين ميـان نقـش نـور مـاوراء بنفـش خورشـيد ( ultravioletيـا باختصـار ) UVو بعضـی از عوامـل تغذيـه ای در ايجـاد زودرس آب مرواريد بيشـتر شـناخته شـده اسـت. بنابرايـن اسـتفاده از عينكهـای آفتابی ويـا كاههای نقابـدار مخصوصا در افـرادی كـه مـدت طولانـی در معـرض نـور آفتـاب قـرار مـی گيرند، مـی تواند در پيشـگيری نسـبی آب مرواريـد موثر باشـد.
همچنيـن تـرک سـيگار يـا كاهـش اسـتعمال آن مـی توانـد بسـيار موثر باشـد. نقـش منفـی الـكل را نيـز نمـی تـوان نديـده گرفـت. تغذيـه خـوب بـه همـراه اسـتفاده از ميـوه و سـبزيجات و مـواد غذايـی كـه بـه اصطـاح سرشـار از آنتـی اكسـيدان هسـتند، می تواند نقش نسبی در پيشـگيری از آب مرواريد داشته باشد.
زمان مناسب برای عمل جراحی آب مروارید
آنچـه كـه امـروزه بـا صراحـت گفتـه ميشـود اينسـت كـه موعد عمـل جراحی تابعـی از نيازهـای بينايـی روزمـره بيمارميباشـد كـه در افـراد مختلـف كامـا متفـاوت اسـت وبـر ايـن اسـاس زمـان عمـل جراحـی از يـك بيماربـه بيمـار ديگرفـرق خواهـد كـرد. بعنـوان مثـال يـك آب مرواريـد مختصـر درفـردی كه شـغلش رانندگـی اسـت، نيـاز وی بـه ديـد خـوب و كامـل در روز و شـب ايجاب مـی كنـد سـريعتر مـورد عمـل قـرار گيـرد ودر مقابـل يـك خانـم خانـه دار بـا آب مرواريـد متوسـط كـه از عهـده فعاليتهـای روزمـره خـود بخوبـی بر مـی آيد ايـن امـكان را دارد كـه تـا مدتهـا عمـل را بـه تاخيـر بينـدازد
پـس بصـورت یـک قانـون کلـی میشـود گفـت کـه هـر زمـان آب مرواریـد بینایـی را در حـدی کاهـش دهـد کـه انجـام امـور روزمـره فـرد را مختـل نمایـد، آن موقـع موعـد عمـل خواهـد بـود
امـروزه تمايـل بـر ايـن اسـت كـه اجـازه ندهيـم آب مرواريـد بـه مراحـل كاما رسـيده پيشـرفت نمايـد. چـرا كـه ايـن نـوع آب مرواريـد بقـدری افـت ديـد ميدهـد كـه تقريبـا بـا نيازهـای زندگی امـروزی مـا منافـات دارد. از سـوی ديگر عمـل جراحـی “آب مرواريـد رسـيده” بـا تكنيكهـای روز كـه عمدتـا بصـورت اسـتفاده از سيسـتمهای فيكوامولسيفيكاسـيون و بـرش كوچـك انجـام ميگيرد، بسـيار مشـكل و گاهـی غيـر قابـل انجـام ميشـود كـه در اينصـورت نـوع عمل بـه روشـهای قديمـی تـر كـه بـا بـرش بـزرگ و اسـتفاده از بخيـه هـای متعدد ميباشـد تغييـر مـی يابـد.بنابرايـن زمـان نقاهـت و برگشـت ديـد طولانـی و به دو تـا سـه مـاه افزايـش خواهـد يافـت. بعضـی از افـراد كـه خواهـان تصحيـح عيـوب انكسـاری ماننـد نزديـك بينـی يـا دوربينـی هسـتند و درجــات خفيفــی از آب مرواريــد در چشمشــان وجــود دارد ميتواننــد بجــای انجــام اعمــال جراحـی ليـزر و ليزيك، عمــل آب مرواريــد را بصــورت زودرس انجـام دهند. عمـل آب مرواريـد وجايگذاری لنز مصنوعـی داخـل چشـمی مناسـب ميتواند بخـش عمـده ای از عيب انكسـاری را همزمــان بــا درمــان آب مرواريــد اصــاح نمايــد
موارد منجر به عمل جراحی
شايعترين دليلعمل جراحی آب مرواريد خواست بيمار برای بهبود بينايی می باشد
شـایعترین علـل جراحـی در افـراد بـا آب مرواریـد یـک چشـم شـامل :
- از دست دادن ديد دو چشمی
- كاهش ديدمحيطی
- پخش نور مزاحم
انواع جراحی :
امـروزه اغلـب بـه روش فيكوامولسيفيكاسـيون و بـرش كوچـك ايـن عمـل انجـام ميگيـرد هـر چنـد در برخـی شـرايط بـا توجـه بـه وضعيـت چشـم فـرد ممكـن اسـت روشـهای ديگـری اسـتفاده شـود.
مراحل عمل بطور خيلی خاصه در عكسهای زير نشان داده شده است
لنزهای داخل چشمی (IOLS)
بدليـل اينكـه ضمـن عمـل جراحـی آب مرواريـد عدسـی طبيعـی چشـم خارج ميگـردد لازم اسـت يـك عدسـی مصنوعـی جايگزيـن گـردد. كـه طـی عمـل در داخـل چشـم بجـای عدسـی طبيعـی قـرار داده ميشـود و پـس از عمـل هيچ گونــه احســاس و ناراحتــی ايجــاد نخواهــد كــرد و اگــر از آن اســتفاده نشــود عمـا”فـرد پـس از عمـل ديـد مناسـبی پيـدا نميكنـد
ايـن لنزهـا دارای انـواع گوناگونـی اسـت و لازم اسـت شـماره مناسـب آن بـرای هـر فـرد قبـل از عمـل بـا اسـتفاده از دسـتگاههای خـاص معين گـردد
انواع لنز های داخل چشمی
لنزهـای داخـل چشـمی بر اسـاس مـواد تشـكيل دهنـده آن ،نـوع طراحـی لنز، و قابليـت هايـی كـه بـه آن اضافـه شـده اسـت به گـروه هـای متفاوتی تقسـيم بنـدی مـی شـود. كـه جـراح شـما بـا توجه بـه وضعيـت چشـم و عوامـل ديگر لنـز مناسـب را بـرای شـما انتخـاب مـی كنـد و يـا به شـما پيشـنهاد مـی دهد. نـام بـردن از انـواع لنزهـا در ايـن مقولـه نمـی گنجـد امـا مـی تـوان از لنزهايی كــه قابليــت هــای خاصــی ماننــد ايجــاد ديــد دور و نزديــك و يــا اصــاح آستيگماتيسـم نماينـد، نـام بـرد.
لنزهايــي كــه بــه طــور معمــول توســط اكثــر جراحــان اســتفاده مــي شــوند لنزهايـي اسـت كـه بـراي ديـد دور تنظيـم مـي گـردد. چون ايـن لنزهـا قابليت تطابـق ندارنـد لـذا لازم اسـت بـراي ديـد نزديـك از عينـك اسـتفاده نماييـد. عـاوه بـر لنزهـاي فـوق لنزهـاي چندكانونـه نيـز در دسـترس ميباشـند كـه فـرد در هشـتاد درصـد مـوارد نيـاز بـه عينـك دور و نزديـك نـدارد امـا ممكن اسـت بـراي ديد طولانـي نزديـك بـه يـك عينـك كمكـي نيـاز داشـته باشـد.
ضمـن جراحـي آب مرواريـد٬در اغلـب مـوارد تغييـري در آستيگماتيسـم چشـم ايجـاد نمـي شـود٬پـس اگـر فـرد آستيگماتيسـم دارد و بخواهـد ضمـن عمـل آن نيـز اصاح گـردد لازم اسـت بـا جـراح خـود مشـورت كنـد و مـي توانـد در صـورت صاحديـد وي از لنزهـاي توريـك كمـك بگيرد.